ประวัติการวิจารณ์ภาพยนตร์
สำหรับการวิจารณ์ภาพยนตร์ (Film Criticism) ก็ถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมการวิจารณ์
หากแต่เป็นการวิจารณ์ที่ค่อนข้างจะมีความใหม่อยู่
เนื่องจากภาพยนตร์กำเนิดขึ้นบนโลกเมื่อประมาณ 100 กว่าปีมานี้เอง
แม้มิใช่เป็นศิลปะแขนงใดแขนงหนึ่ง ทว่าภาพยนตร์ก็เป็นการนำเอาศิลปะในอีกรูปแบบ
จนอาจจะกล่าวได้ว่าภาพยนตร์เป็นผลรวมของศิลปะแขนงต่างๆ
และในปัจจุบันต่างก็ยอมรับว่าภาพยนตร์เป็นศิลปะ และผู้สร้างภาพยนตร์เป็นศิลปิน
ในการศึกษาเกี่ยวกับประวัติศาสตร์การวิจารณ์ภาพยนตร์
จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องทำไปโดยคำนึงถึงการกำเนิดของภาพยนตร์
เพราะการวิจารณ์ภาพยนตร์ได้เกิดขึ้นมาเพื่อรองรับการมีอยู่และการเจริญเติบโตของสื่อมวลชนประเภทนี้
หากมองย้อนไปในประวัติภาพยนตร์
สามารถพิจารณาโดยแบ่งตามแหล่งกำเนิดได้เป็น 2 แนวทางด้วยกัน คือ ในสหรัฐอเมริกาแห่งหนึ่ง และในฝรั่งเศสอีกแห่งหนึ่ง
ภาพยนตร์ในสหรัฐอเมริกาถือกำเนิดขึ้นเมื่อ โทมัส เอดิสัน (Thomas Edison) นำเครื่องฉายภาพยนตร์ออกทำการฉายในปี ค.ศ. 1893 (พ.ศ.
2436) ส่วนในฝรั่งเศสก็เมื่อ หลุยส์ ลูเมียร์ (Louis
Lumiere) และคณะได้นำภาพยนตร์ซีเนมาโตกราฟ (Cinematograph) ออกฉายให้สาธารณชนได้ชมในปี ค.ศ. 1895 (พ.ศ. 2438)
การวิจารณ์ภาพยนตร์ในประเทศไทย
สำหรับการวิจารณ์ภาพยนตร์ในประเทศไทย
ถึงแม้จะมีผู้มองว่ามิใช่กิจกรรมที่มุ่งพัฒนาความสามารถในการเข้าถึงศิลปะของภาพยนตร์ดังที่ควรจะเป็น
หากแต่เป็นอะไรที่ไม่มากไปกว่า “คู่มือนักบริโภค-Consumer Guide”
ทว่าการดำรงอยู่และเติบโตมาพร้อมกับภาพยนตร์ย่อมแสดงให้เห็นได้ชัดเจนอย่างหนึ่งว่า
ภาพยนตร์กับการวิจารณ์ภาพยนตร์ในประเทศไทยมีความสำพันธ์กันอย่างมีความหมาย
และมีความสำคัญไม่มากก็น้อยและไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง
ดังที่กล่าวไปแล้วข้างต้นว่า
การวิจารณ์นั้นได้กระทำหน้าที่หลายประการ และหนึ่งในหน้าที่นั้นก็คือ
การตำหนิหรือชี้แนะแนวทางให้กับผู้สร้างผลงานศิลปะ ซึ่งอาจจะเป็นนักเขียน
ผู้กำกับละคร หรือผู้กำกับภาพยนตร์ และเท่าที่ปรากฏในปัจจุบัน
ผู้กำกับภาพยนตร์ไทยจำนวนหนึ่งได้แสดงความเห็นยอมรับว่าการวิจารณ์เป็นสิ่งจำเป็น
การพิจารณาถึงประวัติแห่งการวิจารณ์ภาพยนตร์ในประเทศไทยสามารถแยกออกได้เป็นการวิจารณ์ภาพยนตร์ต่างประเทศและการวิจารณ์ภาพยนตร์ไทย
โดยยึดตามลำดับเวลาแห่งประวัติภาพยนตร์ต่างประเทศและประวัติภาพยนตร์ไทยในยุคเริ่มต้นเป็นหลัก
กล่าวถึงภาพยนตร์ต่างประเทศได้รุ่งเรืองในช่วงปี พ.ศ. 2466-2469 อันเป็นทศวรรษที่สามของการเปิดศักราชภาพยนตร์ในประเทศไทย
ซึ่งเป็นยุคที่ภาพยนตร์จากฮอลลีวูดเข้ามาฉายในประเทศไทยอย่างเป็นกิจจะลักษณะ ส่วนภาพยนตร์ไทย
กิจการสร้างภาพยนตร์ไทยนั้นได้ถือกำเนิดขึ้นในทศวรรษต่อมา คือระหว่าง พ.ศ. 2470-2479
อันถือเป็นทศวรรษที่สี่
และการวิจารณ์ภาพยนตร์ก็ได้ถือกำเนิดขึ้นเพื่อรองรับปรากฏการณ์แห่งภาพยนตร์ด้วยเช่นกัน
หรือถ้าหากจะกล่าวอย่างตรงไปตรงมา
การวิจารณ์ภาพยนตร์ในประเทศไทยได้ถือกำเนิดขึ้นในเวลาไล่เลี่ยกับการมีภาพยนตร์
โดยทำหน้าที่ในลักษณะของการโฆษณาเพื่อทำให้ภาพยนตร์น่าสนใจยิ่งขึ้น
นอกเหนือจากการทำหน้าที่ในส่วนที่เป็นการวิจารณ์ตามความหมายของการวิจารณ์โดยทั่วไป
นับจากจุดเริ่มต้นในยุคนั้น
เมื่อเวลาได้ผ่านไปกว่าครึ่งศตวรรษ การวิจารณ์ภาพยนตร์ในไทยก็ยังคงมีอยู่
และดำรงบทบาทหน้าที่อันสำคัญในระยะเวลากว่า 50 ปีที่ผ่านมา
สังคมไทยได้ผลิตนักวิจารณ์ภาพยนตร์ที่มีชื่อเสียงแล้วออกมาอย่างมากมาย แต่ดูเหมือนว่าจะไม่มีนักวิจารณ์ภาพยนตร์คนใดที่จะมีชื่อเสียงยืนยาวพอที่จะเป็นที่รู้จักเท่ากับกิตติศักดิ์
สุวรรณโภคิน นักวิจารณ์ภาพยนตร์ที่เริ่มทำงานด้านนี้เมื่อประมาณ 20 ปีที่แล้ว
"กิตติศักดิ์ สุวรรณโภคิน"
ด้วยเหตุนี้เอง
อาจทำให้การวิจารณ์ภาพยนตร์ถูกดูแคลนในแง่ของการขาดความจริงจัง
ทั้งๆที่เนื้อหาของบทวิจารณ์อาจมีความจริงจังและเต็มไปด้วยศรัทธาอันแรงกล้าของผู้เขียน
ซึ่งแสดงออกอย่างเด่นชัดว่าปรารถนาให้บทวิจารณ์ของตนเป็นมากกว่าเอกสารประชาสัมพันธ์ภาพยนตร์ให้กับผู้ที่ดำเนินธุรกิจทางด้านนี้
ถึงแม้การเขียนวิจารณ์ภาพยนตร์จะเกี่ยวพันกับธุรกิจอย่างยากจะแยกออก
แต่ผลงานวิจารณ์ภาพยนตร์ที่ปรากฏสู่สาธารณชนก็ยังคงดำรงไว้ซึ่งการวิจารณ์อย่างแท้จริง